Les 3 De oorzaken van boosheid
In de vorige les in het voorbeeld van Anna is duidelijk geworden dat boosheid altijd een oorzaak heeft. Dat kan iets groots zijn omdat een oude wond ineens weer bloot ligt of iets van minder grote omvang, zoals een slechte nacht die opspeelt.
Soms lijkt het er op dat iemand zonder aanleiding zomaar boos wordt. Maar er zit altijd iets onder, de oorzaak, die zichtbaar wil worden. Boosheid is als een rood lampje dat ons erop attent wil maken dat er ergens iets niet klopt. Het roept onze aandacht, het wil dat we gaan onderzoeken wat er aan de hand is zodat we stappen gaan zetten om het probleem dat we hebben, wordt opgelost.
Onvervulde behoeften
De belangrijkste reden van het ontstaan van boosheid en irritatie zijn onze onvervulde essentiële behoeften. Op het moment dat een behoefte niet wordt vervuld, ontstaan gevoelens zoals ontevredenheid, irritaties, verontwaardiging, frustratie, boosheid of zelfs woede. Dat is logisch, als je weet dat een kenmerk van een behoefte is, dat je niet zonder kunt en dat waar je behoefte aan hebt, niet mag ontbreken in je leven.
Behoeften zijn de sleutel tot ‘goed in je vel zitten’. Stel, je bent vermoeid, je hebt behoefte aan rust en ontspanning en je werkgever houdt daar geen rekening mee. Dan kan een negatief gevoel van irritatie ontstaan naar je werkgever. Of: je voelt je onzeker in je relatie, je hebt behoefte aan complimenten van je partner, die je niet ontvangt. De kans is groot dat deze onvervulde behoefte op den duur steeds meer irritatie in de relatie teweeg brengt.
Hieronder vind je een opsomming van verschillende soorten behoeften die wij hebben als mens (afgeleid van Maslow 1908-1970):
- Lichamelijke behoeften
Ademen, eten, drinken, aanraking, slaap, ontspanning, beweging, seks - Behoeften aan veiligheid en zekerheid
Orde, stabiliteit, gezondheid, bescherming, rechtvaardigheid, begrijpen - Behoeften aan sociaal contact met anderen
Liefde, vriendschap, ergens bij horen, genegenheid, familie, verbinding, ondersteuning, intimiteit. - Behoefte aan waardering en erkenning
Eigenwaarde, vertrouwen, respect van anderen, liefdevolle aandacht, complimenten. - Behoeften ten behoeve van zelfontplooiing
Creativiteit, inspiratie, harmonie, heelheid, helderheid, vervulling, innerlijke vrede, plezier, acceptatie.
Vragen:
- Welke behoeften herken jij in je leven en springen eruit voor jou?
- Op welke manier geef jij aandacht aan deze behoeften?
Beschrijf je antwoorden in je schrift of document.
Laten we terugblikken naar het voorbeeld van Anna. Om welke onvervulde behoeften gaat het bij haar? Anna wordt boos omdat haar behoefte aan rechtvaardigheid, gehoord en gezien worden, niet wordt vervuld. De automobilist wordt zelfs bijna agressief omdat zijn behoefte aan veiligheid, orde en bescherming niet wordt vervuld.
De aanleiding
Op het moment dat iemand boos wordt omdat een bepaalde behoefte niet wordt vervuld, gaat daar iets aan vooraf. Er is een aanleiding. In het geval van het voorbeeld van Anna is de aanleiding de aanvaring met de bestuurder. Andersom is de aanleiding voor de automobilist dat Anna ineens op haar fiets uitwijkt naar links.
De aanleiding is nooit de daadwerkelijke oorzaak van de boosheid. Die zit in het voelen van de onvervulde behoeften, die wordt ervaren als de ander bij jou op een knop drukt, waardoor boosheid ontstaat. Het is een spiegel die de ander jou voorhoudt, een spiegel van de pijn die in je leeft. Van de onvervulde behoefte. Je wordt dus eigenlijk boos omdat er een oude pijn in jou wordt aangeraakt. Een oude pijn waar jij niet mee om kan gaan. Stel je voor dat iemand bij jou op een (open) wond drukt, dan doet die nog meer pijn. Dus als iemand de oude pijn (de wond) die diep in je zit, aanraakt door iets te zeggen of iets te doen, dan komt die pijn weer naar boven. Je wordt dus boos op iemand als je je ergens in geraakt voelt. Zou dit gevoel er niet zijn, dan zou de opmerking van de ander voor jou geen waarde hebben.
Het gevoel van ‘boos zijn’ treedt op, als onverwerkte pijn wordt geraakt door een prikkel van buitenaf. De boosheid stimuleert ons om hier naar te kijken en motiveert ons om te veranderen wat te weinig aandacht heeft gehad. Wanneer we ons voor een lange periode boos en negatief voelen, komt dit vaak doordat we niet goed weten wat de kern van onze boosheid is. Dit zorgt ervoor dat we onze boosheid op een verkeerde manier uiten, en deze niet weggaat.
Het is daarom belangrijk om eerlijk met jezelf te worden over de kern van je boosheid. Bedenk dat achter elk boos gevoel een behoefte zit, die niet vervuld wordt. Dit gevoel kan pas weggaan op het moment dat je deze behoefte tot vervulling weet te brengen.
Ontdekken van jouw onvervulde behoeften
Ben je nieuwgierig welke behoeften bij jou aandacht nodig hebben? Neem dan de tijd om de volgende 2 opdrachten uit te voeren.
Hieronder tref je 8 deelgebieden aan van jouw leven. Dit zijn:
| Gezondheid | Carrière en werk |
| Liefdesrelatie | Leefomgeving |
| Familie en vrienden | Ontspanning en plezier |
| Financiën | Zingeving |
Voer stap voor stap de volgende opdrachten uit:
- In welk gebied spelen zaken die voor jou niet kloppen, je ergernis of irritatie geven of zelfs woedend maken?
- Beschrijf een voorbeeld van een situatie uit dat gebied, toen je boos werd, of die irritaties oproept bij je.
- Sluit dan nu voor een moment je ogen.
- Zie deze ervaring helemaal voor je en maak er contact mee.
- Word je bewust van je boosheid en laat het er gewoon even zijn.
- Ga dan met je aandacht naar je hartgebied.
- Vraag aan je hart welke behoefte van jou niet wordt vervuld. Wat heb je eigenlijk nodig?
- Ben je het ermee eens dat deze niet vervulde behoefte een signaal is voor jou om iets te veranderen in je leven?
- Wat zou je kunnen veranderen, zodat je de volgende keer minder boos wordt?
Beschrijf je antwoorden en je inzichten in je schrift of document.
Schrijf vanaf nu gedurende één week elke dag één of twee intense gevoelens op die je die dag hebt ervaren. Noteer in je schrift of document met een trefwoord de situatie die de aanleiding vormde voor dit gevoel.
Sta elke keer even stil om te onderzoeken welke behoefte wel of niet vervuld wordt.
Als deze behoefte helder is, maak je er helemaal contact mee en voel je in je lichaam wat er gebeurt en wat je erbij voelt.
| Wat is de situatie, de aanleiding? | Welk gevoel ervaar ik? | Welke behoefte wordt wel of niet vervuld? |
Samenvatting
Boosheid is als een rood lampje dat ons erop attent wil maken dat er ergens iets niet klopt. Het roept onze aandacht, het wil dat we gaan onderzoeken wat er aan de hand is zodat we stappen gaan zetten om het probleem dat we hebben, wordt opgelost.
De belangrijkste reden van het ontstaan van boosheid en irritaties zijn onze onvervulde essentiële behoeften. Behoeften zijn de sleutel om goed in je vel te zitten. Als je in een situatie bent waar een belangrijke behoefte van jou niet wordt gezien of gehoord kun je je ‘geraakt’ voelen. Je wordt geconfronteerd met een oude pijn. Een pijn waar jij niet mee om kunt gaan. De boosheid stimuleert je om hier naar te kijken en motiveert je om te veranderen wat te weinig aandacht heeft gehad.
Alle reden om te gaan onderzoeken welke behoeften in jouw leven meer aandacht mogen ontvangen van jezelf.
| Vragen: 1. Welke inzichten heb je ontvangen in deze les? 2. Wat neem je mee voor in je dagelijkse leven? 3. Wat wil je nog verder onderzoeken? Beschrijf je antwoorden in je schrift of document |