Les 2 Hoe is het zo ver gekomen?

Je herkent dat je niet bij jezelf bent. De verbinding met jezelf is ver te zoeken. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Hoe raak je jezelf kwijt? Het is niet iets tastbaars zoals je sleutels kwijt zijn of erachter komen dat je op de verkeerde snelweg zit.

De verbinding met jezelf kwijtraken kan meerdere oorzaken hebben. Je raakt jezelf langzaam kwijt doordat je meer buiten jezelf bezig bent, dan met jezelf. Doordat je het goed voor de ander wilt doen. Je bent bang voor een afwijzing. Of omdat je in je opvoeding hebt geleerd om eerst aan de ander te denken.

Ook heftige gebeurtenissen zoals een scheiding, verlies van je baan, een gedwongen verhuizing, het overlijden van een dierbare of een traumatische ervaring kunnen allemaal bijdragen aan het weggaan bij jezelf.

Een andere oorzaak van jezelf kwijtraken is leven op de automatische piloot. Je doet bepaalde routines al jaren. Omdat het van je verwacht werd, of omdat iedereen dit deed. Of misschien maakte je eerder een bewuste keuze en past het nu niet meer bij je. Je inspiratie en levensenergie verdwijnen hierdoor langzaam uit je leven.

Voorbeeld van Emma

Emma is opgegroeid is een degelijk gezin waar het motto was dat je vooral niet te veel moest opvallen, zeker niet naar de buitenwereld. Ze voelt zich van jongs af aan al een vreemde eend in de bijt omdat ze houdt van opvallende, kleurrijke kleding. Ze is dol op sieraden en ze verkleedt zich het liefst een paar keer per dag. Emma heeft zichzelf aangeleerd om net zolang door te drammen, totdat ze haar zin krijgt als ze met haar moeder kleding koopt. Haar smaak is totaal anders dan die van haar moeder. Als Emma bij haar oma logeert duikt ze regelmatig in de kleding kast van oma. Oma is ook dol op kleurrijke jurkjes, T-shirts, broeken, sjaaltjes en tassen.

Haar oma heeft zich altijd kleurrijk gekleed en voelde zich altijd een vrije geest. Oma spoort haar aan om er zo uitbundig mogelijk uit te zien en gaat regelmatig met Emma shoppen.

Haar dochter, de moeder van Emma, heeft zich altijd diep geschaamd voor haar moeder. Haar mening is dat kleding vooral functioneel en eenvoudig moet zijn. Ze volgt met lede ogen de kledingstijl van haar dochter en ze vindt er van alles van. Ze zegt regelmatig tegen Emma: “Kleed je toch normaal dan zie je er al gek genoeg uit”, “Je lijkt nu net een oude hippie in die vreemde kleren”, en: “Wat denk je, dat anderen hier van vinden, kijk maar uit straks hoor je er niet meer bij”.
Als Emma 12 jaar is overlijdt plotseling haar oma. Mede door dit verlies en door de verandering van basisschool naar de middelbare school, verdwijnt heel langzaam haar moed en inspiratie om zichzelf met kleurrijke en uitbundige kleding te omhullen. Ze houdt zich in en past zich aan naar hoe de meeste andere meiden eruit zien. Haar angst om er niet bij te horen is groter dan haar verlangen om zich kleurrijk te kleden. Pas als Emma zelf kinderen heeft en een traject heeft gevolgd om te verbinden met haar behoeften, voelt ze weer de kracht en de vrijheid om meer uitbundige en kleurrijke kleding te gaan dragen.

In dit voorbeeld van Emma is sprake van een sterke overtuiging die nog lang blijft sluimeren in haar leven: “Als ik mij kleurrijk kleed, dan ziet dat er niet normaal uit, dan word ik voor gek verklaard en hoor ik er niet bij.”

De zinnen die haar moeder regelmatig uitsprak naar Emma, zijn omgezet in een overtuiging. Een overtuiging is een gedachte die als waarheid wordt aangenomen. Het wordt een vast patroon in de hersenen. De overtuiging zorgt ervoor dat Emma zich lange tijd inhoudt in haar kledingkeuze. Ze onderdrukt een groot deel van haar behoefte om uiting te geven aan haar kleurrijke persoonlijkheid. Omdat kleding voor haar een belangrijk onderdeel is van hoe ze zich voelt, raakt ze steeds verder weg van zichzelf.

Als je bang bent voor afwijzing en graag mensen tevreden houdt, kun je jezelf soms zoveel aanpassen, dat je vooral nog hún koers vaart. Wanneer je daar maar lang genoeg mee doorgaat, weet je op een gegeven moment niet meer welke koers van jou is. Natuurlijk hoort het erbij om jezelf een beetje aan te passen aan anderen of aan omstandigheden. Maar wanneer je dit keer op keer doet, kun je jezelf verliezen.

In dit voorbeeld van Emma is de reden van verwijdering van zichzelf dat ze als kind heeft geleerd om niet té aanwezig te zijn. In dit geval door het dragen van kleurrijke kleding. Er was weinig ruimte, zeker niet meer na het overlijden van oma, voor haar ideeën en eigenheid qua kleding.

Voorbeeld van Lucas

Lucas is 7 jaar als zijn moeder Anneke zwanger wordt van een broertje of zusje. Het hele gezin is dolblij want ze hebben er lang op gewacht. Als Anneke met 26 weken zwangerschap wordt opgenomen in het ziekenhuis omdat ze zwangerschapsvergiftiging heeft en last heeft van harde buiken, blijkt dat de baby een hartafwijking heeft. Anneke moet voorlopig in het ziekenhuis blijven. Lucas wordt opgevangen door zijn oom en tante die in een andere stad wonen. Zijn vader heeft een drukke baan en is daarnaast veel bij zijn vrouw. Dit is voor nu de beste oplossing voor iedereen. Lucas voelt zich in de steek gelaten door zijn ouders en hij mist ze enorm. Bovendien moet hij nu ook naar een andere school. Zijn oom en tante hebben hun handen vol aan hun vier eigen kinderen en ze zijn niet in staat om hem emotionele aandacht te geven. Lucas trekt zichzelf terug om het gezin niet tot last te zijn. Hij denkt: “Ik ben niet belangrijk, mijn ouders hebben mij gedumpt en hier word ik ook niet gezien. Ik ga gewoon de hele dag gamen.”

Na een zwangerschap van 36 weken wordt zijn zusje Debby geboren. Ze heeft intense zorg nodig omdat ze een hartafwijking heeft. Als Debby 4 weken oud is mag ze naar huis. Het gaat gelukkig goed met haar.

Lucas komt weer thuis. Zijn ouders worden in beslag genomen door de zorg voor Debby en hebben niet voldoende aandacht voor hem. Ze zijn blij dat het gezin weer bij elkaar is. Maar alles heeft wel zijn sporen nagelaten. Zijn vader blijft veel werken en zijn moeder is de hele dag druk in de weer met de baby. Allebei de ouders gaan zo op in hun eigen wereld dat ze niet in staat zijn om Lucas mee te nemen in dit proces. Lucas krijgt niet de kans om dat wat hij voelt, te delen met zijn ouders. Er wordt niet over gesproken. Hij is vooral veel te vinden op zijn kamer, hij is veel aan het gamen. Zo wordt hij niet geconfronteerd met zijn eigen verdriet en onmacht.

Steeds vaker merkt Lucas dat hij opstandig wordt, vooral op school. Hij heeft geen zin meer om allemaal lesjes te leren en begint dan vaak te klieren. Hier wordt hij vaak voor gestraft door zijn leerkracht. Gevolg: hij wordt weer niet gezien. Dit werkt ook niet. Hij trekt zich nog verder terug in zijn eigen wereld.

Bij Lucas wordt stap voor stap een pad in zijn hersenen aangelegd, een pad dat het onveilig is om te voelen. Ook dit is een overtuiging. Er is geen ruimte voor zijn emotionele gevoelens. Hij leert zijn gevoelens te ontkennen en vlucht er van weg.

Hoe verder Lucas zich terugtrekt in zijn eigen wereldje, des te verder hij van zichzelf verwijdert raakt. Het is belangrijk voor een kind van 7 jaar om alle gevoelens en gedachten die het heeft te kunnen uiten, zonder daar om te worden veroordeeld en/of hierin te worden genegeerd. Lucas trekt zich terug in zichzelf en laat niet meer merken, dat hij iets nodig heeft. Zo raakt hij vervreemd van zichzelf en zijn eigen wil en kent hij zijn eigen behoeftes niet meer.

Als Lucas 34 jaar is loopt hij vast. Hij heeft een prachtige carrière opgebouwd als IT-er, maar in zijn relatie loopt hij tegen een muur aan. Het lukt hem niet om te verbinden met zijn gevoel en uiting te geven aan dat wat hem dwars zit. Hij is steeds vaker onrustig en trekt zich terug achter zijn laptop. Zijn vrouw heeft echter behoefte aan contact en daagt hem uit om wel uiting te geven aan zijn gevoel. Samen praten ze er over. Avond na avond waardoor Lucas stapje voor stapje dichter bij zichzelf komt, door zich steeds meer te verbinden met zijn gevoel.

Hij voelt zich veilig bij zijn vrouw, zij begrijpt zijn situatie van vroeger. Stapje voor stapje komt hij, door steeds meer te verbinden met zijn gevoel, dichter bij zichzelf.

Dit zijn twee voorbeelden van mensen zoals jij en ik. Iets soortgelijks kan iedereen overkomen en zoals ik al eerder heb aangegeven: vaak heb je het zelf niet door dat je wegdrijft bij jezelf. In allebei de gevallen is er sprake van angst. In het geval van Emma angst voor afwijzing en bij Lucas angst om te voelen wat er daadwerkelijk in hem speelt.

Welke angsten kunnen er nog meer meespelen in het spel van verwijdering van jezelf?

Angst dat je niet voldoet aan de verwachtingen van een ander. Je bent daardoor erg gericht op de ander en minder op jezelf.
Angst voor dominante mensen. Je bent opgegroeid in een gezin met een dominante vader of moeder, ‘vaders’ wil was wet en wat jij voelde deed er niet toe.
Angst om het niet goed te doen. Je laat je veel leiden door de meningen van anderen. Je hebt de regie over bepaalde delen van jouw leven uit handen gegeven en nu lijkt het erop dat je geen zeggenschap meer hebt.
Angst voor confrontatie. Hierdoor heb je jouw grenzen onvoldoende bewaakt zodat anderen er te vaak overheen zijn gekomen. En nu ben je de verbinding met wat wel of niet kan voor jou helemaal kwijt.
Angst om je mening te uiten. Je hebt te vaak gezwegen om de lieve vrede te bewaren. En nu kun je je stem niet meer vinden om voor jezelf op te komen.
Angst om té aanwezig te zijn. Je hebt vaak te horen gekregen in je leven dat je zo onrustig of opvallend of expressief bent.

Opdracht: ‘Schrijf een brief aan jezelf’

Je schrijft een brief aan jezelf. In deze brief vertel jij aan jezelf:

Wie je vroeger was en wie je nu geworden bent.
Wat er nu aan de hand is, waar merk je aan dat je ver weg bent van jezelf.
Op welke manier dat zich uit in je leven.
Hoe het komt dat jij niet in verbinding bent met jezelf.
Welke ervaringen in je leven daar aan bijdragen.
Welke personen daar een rol in hebben gespeeld.
Welke angst er in jouw leven is, die ervoor zorgt dat je jezelf kwijt bent geraakt.
Dat alles wat er tot nu toe aan ervaringen heeft plaatsgevonden in je leven, nu liefdevolle aandacht mag ontvangen van jezelf.
Dat je vanaf nu stapje voor stapje opnieuw gaat verbinden met jezelf.
Wat dat voor jou gaat opleveren.
Hoe dat voor je gaat voelen.
Hoe jouw leven er dan uit gaat zien.

Beschrijf de brief in je schrift of document.

Samenvatting

Hoe is het zover gekomen dat je niet meer bij jezelf bent? De grootste ‘boosdoener’ is de factor angst. Angst zorgt ervoor dat je niet voluit leeft en jezelf beperkt. Dat je je leven laat leiden door anderen en jezelf niet op nummer 1 zet. Je bent bijvoorbeeld bang om afgewezen te worden, je bent bang bent om echt te voelen wat je nodig of je bent bang dat je niet belangrijk bent op je werk of thuis en daardoor pak je taken op die niet bij je passen.

Een angst ontstaat door ervaringen in je leven, die je niet goed hebt kunnen verwerken. Vaak gaat het om gevoelens die niet realistisch zijn, maar waar je je nog wel door laat leiden.

Vragen:

1. Welke inzichten heb je gekregen in deze les?
2. Wat wil je nog verder onderzoeken?

Beschrijf je antwoorden in je schrift of document