Les 2 Drie niveaus van luisteren

Luisteren doen we op drie niveaus:

1. Inhoudelijk; wat wordt er gezegd, waar gaat het over?
   
   
2. Proces/procedure; wanneer gaan we het erover hebben?
   
   
3. Emotioneel; welk gevoel komt hierbij naar voren?
   

Voor ons is het luisteren naar onderliggende emotionele boodschappen van groot belang. Hier liggen immers belangrijke drijfveren van gedrag bij mensen. Om achter deze drijfveren te komen zul je je als coach daarom vooral op deze onderliggende boodschappen richten. En als je deze bij jezelf voelt of ervaart, benoem ze dan gerust en stel er een open vraag over. Bijvoorbeeld: “Ik merk dat mijn ademhaling wat versnelt als ik naar je luister. Hoe is het voor jou om dit te vertellen?” of: “Ik voel dat mijn maag een beetje samentrekt. Wat voel jij hierbij?”

Als jij met voldoende innerlijke rust en met een neutraal gevoel begint aan een coaching gesprek, mag je ervan uitgaan dat alles wat je voelt en ervaart tijdens het gesprek afkomstig is van de cliënt. Je luistert als het ware met jouw lichaam, zowel fysiek als energetisch. Als je je hier vertrouwd en comfortabel bij voelt, mag je deze informatie gebruiken tijdens het coachen. Blijf hierbij wel alle ruimte geven aan de cliënt om zich te uiten zodat het een mooi samenspel wordt tussen wat er wordt gezegd en gevoeld door jullie beiden.

Als een cliënt emotioneel wordt tijdens het gesprek, sta hier dan uitgebreid bij stil. Als iemand bijvoorbeeld hard gaat lachen, blijf dan in verbinding, wacht af tot de cliënt is gestopt met lachen en stel er belangstellend vragen over.

Ook als de cliënt gaat huilen is het van belang dat dit er mag zijn tijdens het gesprek, dat het de benodigde ruimte en aandacht krijgt. Voor jou als coach is het daarbij belangrijk dat je:

• Uitstraalt dat de emotie er mag zijn. Bijvoorbeeld door (nog meer) achterover te gaan zitten, in contact te blijven, door de cliënt te blijven aankijken en eventueel door te zeggen: “Het mag er zijn, laat het er maar zijn”.
  
  
• Niets doet tijdens de emotionele uiting. Dus geen zakdoekjes aanreiken, geen arm om de cliënt heen slaan of zeggen “Het komt wel goed”. Juist door niets te doen geef je de emotie de ruimte en toon je respect voor het gevoel van de ander. De cliënt zal je dankbaar zijn dat je zo respectvol bent geweest tijdens deze kwetsbare uiting van emoties.

• Weet dat als de emotie is verminderd, de cliënt vanzelf laat merken dat hij/zij toe is aan het vervolg van het gesprek. Bijvoorbeeld door je weer aan te kijken, door eens hard te zuchten en vaak door zelf weer te gaan praten. Sta dan nog even stil bij wat er gebeurde, bijvoorbeeld door te vragen: “Wat gebeurde er met je?” of: “Wat voelde je?” of: “Hoe was het voor jou om dit er even te laten zijn?”.

Waaraan kun je merken dat je niet meer 100% aan het luisteren bent?

De volgende gedragingen komen voor bij coaches die niet écht meer aan het luisteren zijn naar de cliënt:

• Wegkijken en oogcontact verbreken.

• Een vraag stellen die niet aansluit bij het verhaal dat de cliënt zojuist aan het vertellen is.

• De cliënt onderbreken.

• Het onderwerp van het gesprek veranderen.

• Door aantekeningen te maken tijdens het gesprek. Voor het maken van aantekeningen activeer je een ander deel van je hersenen. En aangezien wij niet goed 2 dingen tegelijkertijd kunnen doen, missen we daardoor delen van het hetgeen de cliënt zojuist heeft verteld.

• Het gebruik van ‘ja maar’ tijdens het gesprek. “Ja, maar…” is eigenlijk een ontkenning van hetgeen daarvoor door de ander is gezegd. Dat heb je wellicht niet door als je gewend bent om het woord ‘maar’ vaak te gebruiken, maar onbewust komt deze boodschap wel zo over bij je cliënt. Probeer dit woord daarom zoveel mogelijk te vermijden tijdens je gesprekken.

Luisteren is een van de meest werkzame en heilzame technieken om effectief te communiceren. Toch doen we vaak hele andere dingen dan onze cliënt van ons vraagt. Hierover gaat het volgende gedicht van Leo Buscaglia:

Als ik je vraag naar mij te luisteren
en jij begint mij adviezen te geven,
dan doe je niet wat ik vraag.

Als ik je vraag naar mij te luisteren
en jij begint mij te vertellen
waarom ik iets niet zo moet voelen
als ik het voel,
dan neem jij mijn gevoelens niet serieus.

Als ik je vraag naar mij te luisteren
en jij denkt dat je iets moet doen
om mijn probleem op te lossen,
dan laat je mij in de steek,
hoe vreemd dat ook mag lijken.

Misschien is dat de reden waarom
voor sommige mensen bidden werkt,
omdat een God niets terug zegt en
Hij geen adviezen geeft of
probeert om dingen voor je te regelen.
Hij luistert alleen maar en vertrouwt erop
dat je er zelf wel uit komt.

Dus, alsjeblieft, luister alleen maar naar me
en probeer me te begrijpen.
En als je wilt praten,
wacht dan even, en ik beloof je
dat ik op mijn beurt naar jou zal luisteren