Les 1 Projectie

Sigmund Freud leerde ons wat projectie is, namelijk dat we als mens onze minder mooie kanten of vervelende gevoelens projecteren op anderen: “The pain that we inflict on others, is the pain that we already inflicted on ourselves.”

Volgens filosoof en psychoanalyticus, Carl Jung, hebben we allemaal bepaalde eigenschappen van onze persoonlijkheid weggestopt. Dit noemt hij onze donkere kant of schaduwkant, omdat we ergens in ons leven hebben geconcludeerd dat deze eigenschappen niet ‘goed’ zijn. Dit kan een effect zijn van hoe je bent opgevoed of dingen die je hebt meegemaakt. Onze hersenen zijn zo geprogrammeerd dat we ons altijd het liefst aan de groep willen aanpassen, en dus leren we gedrag af, dat ons buiten de groep plaatst. We verbergen dus bepaalde eigenschappen van onze persoonlijkheid voor anderen, maar ook voor onszelf.

Je zou denken dat onze schaduwkant uitpuilt met negatieve eigenschappen, maar dat klopt niet helemaal. Het kan ook om positief gedrag gaan. Een kwaliteit die je in iemand waardeert of waar je tegenop kijkt, kan het punt zijn waar je jezelf in tekort vindt schieten. Dit heb je dan misschien zelf weggestopt. Gedrag in anderen dat jou raakt, is dus altijd gedrag dat jij zelf ook in je hebt. Positief of negatief. Van nature willen we niets liever dan onze schaduwkanten achter gesloten deuren houden. Echter, het gedrag dat bij ons opgesloten zit, herkennen we wel bij anderen! Daarop laat je dan vaak een reactie zien, zoals irritatie, afkeuring of boosheid. En dat is projectie.

Projectie kan ook gezien worden als een soort allergische reactie. Je bent allergisch voor je eigen afgewezen en opgesloten gedrag. Het lastige is dat je deze allergie vaak niet door hebt: het gebeurt onbewust en je snapt eigenlijk niet waar de allergische reactie vandaan komt. Toch kun je wel leren om je bewuster te worden van jouw projecties.

Ze worden namelijk gespiegeld door mensen en situaties die op je pad komen. Heb je een confrontatie met iemand en voel je je hierdoor geraakt? Kijk dan eens goed welk gedrag jou nou precies zo raakte. Heb je hetgeen waar jij je zo aan stoort, in het verleden ooit zelf gedaan? Weet je nog wanneer en waarom je dit soort gedrag voor jezelf als niet oké hebt bestempeld?

Je projecteert dus op basis van triggers – signalen die steeds opnieuw dezelfde respons uitlokken – jouw betekenis op iets of iemand, een gebeurtenis of ervaring. De signalen triggeren dan keer op keer dezelfde respons, ongeacht wat zich voordoet en zijn dus volledig losgekoppeld van de gebeurtenis, de ervaring zelf.

Projectie beïnvloedt alle menselijke interactie. Het is niet te voorkomen. Wel is het een uitnodiging om je er bewust van te worden als je interactie met andere mensen hebt. Om een trigger te zien als een richtingaanwijzer om innerlijke onbalans bij jezelf bewust te maken.

Je projecteert, als je:

• veronderstelt dat anderen hetzelfde denken en doen als jou

• een agenda hebt die anderen moeten volgen

• verwachtingen moet naleven en anderen veroordeelt als ze dit niet doen

• jouw perspectief opdringt als de waarheid

• reactief en defensief bent

• anderen de schuld geeft.

Door jezelf gedurende de dag waar te nemen, kun je je bewust worden van je eigen projecties. Van jouw communicatie met de ander. Vragen die je daarbij jezelf kun stellen zijn:

• “Hoe raakt dat wat wordt gezegd en ook wat niet gezegd wordt mij en de ander?”

• “Welke impact heeft mijn projectie op de ander?”

• “Of de projectie van de ander op mij?”

• “Wat gebeurt er in het lichaam van mij of de ander?”

• “Welke automatische reactie, filter wordt er geactiveerd?”

• “Wat mag ik fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel doorvoelen?”

Dat brengt je eigen weggestopte emoties, gevoelens, gedachten, overtuigingen, patronen en eigenschappen aan het licht die je mag doorvoelen om je automatische reactie te doorbreken.

Datzelfde gebeurt natuurlijk ook in jouw begeleiding van een cliënt. Door projecties waar te nemen in het gedrag en uitingen van de cliënt en door hem/haar hier op te wijzen, nodig je de cliënt uit om dat wat is weggestopt, aandacht te schenken. Waardoor de verbinding met die delen van zichzelf hersteld kunnen worden.
Pakt hij/zij dit op, dan zal de cliënt ervaren dat er veranderingen optreden in het dagelijks leven. En gaat hij/zij ervaren dat hij/zij vrij is en een keuze heeft.

Een voorbeeld van projectie